Tecr�beli veya iyi programlara sahip bir hacker, bir PC'ye s�zd���nda PC'deki kay�tl� �SS �ifrelerini (yani internete ba�lan�rken kulland���n�z Username&Password ikilisini) veya �ahsi, belki de gizli bilgilerinizi kolayca alabilir. Bu haftaki yaz�mda bunun tehlikelerini ve nas�l engellenebilece�ini ayr�nt�s�yla a��klad�m.

Bir sistem y�neticisi, sistemini davetsiz misafirlere ve istenmeyen olaylara kar�� korumak �zere her t�rl� d�� �nlemi do�al olarak al�r. �yi bir sistem y�neticisi ise ikinci basamakta ortaya ��kar; al�nan her t�rl� d�� �nleme ra�men g�zden ka�an bir a���� kullanarak sisteme s�zan bir hacker gizli dosyalar�, �ifreleri, vs. eliyle koymu� gibi bulup bir saat i�inde ihtiyac� olan her�eyi alm�� bir �ekilde ayr�l�yorsa, bu sistemin g�venli�inin yeterli oldu�undan s�z edilemez. Kendi PC'nizin sistem y�neticisi olarak ondan siz sorumlusunuz. Ba�kalar�ndan gelen .EXE dosyalar�n� kabul etmiyorsunuz, dosya payla��m�n� kapatt�n�z, kritik portlar�n�z� dinliyorsunuz, belki bir ad�m daha ileri giderek PC'nize FireWall kurdunuz. Bunlar zaten temelde gerekli olan �nlemler, ancak hackerlar zaten sistem y�neticilerinin g�zlerinden ka�an zaaflardan yararlanarak sistemlere s�zarlar. Misafirli�e gelen k���k kuzeninizin merak ederek ba��na kuruldu�u IRC'de, siz bakm�yorken trojan i�eren bir dosyay� fark�nda bile olmadan kabul etti�ini d���n�n. Veya, �ok eskiden ald���n�z, PC'nizin bir k��esinde uyuklayan ve trojan i�eren bir dosyay� "Bakal�m bu neymi�" diyerek �al��t�r�verirseniz? Siz b�t�n d�� g�venlik �nlemlerini alm�� olman�n rahatl��� i�inde IRC'de sohbet ederken bilgisayar�n�z�n kilitlendi�ini, bir daha a�maya �al��t���n�zda da do�ru d�r�st �al��mad���n� �a�k�nl�kla izlersiniz. ��in k�t�s� o kadar zaman harcayarak yazm�� oldu�unuz raporunuz silinmi�, �irketinizin de�erli bilgilerinin bulundu�u XLS dosyalar� �al�nm��t�r. Bilgisayar�n�zdaki problemleri ��zd�n�z, raporunuz konusunda patronunuzdan �z�r dilediniz, XLS'lerin �al�nd���n� da nas�lsa kimse bilmiyor diye d���nerek IRC'ye geri d�nmek �zere internete ba�lanmaya �al���yorsunuz. O da ne? �SS'niz "�ifre �u anda kullan�mda" hatas�n� vererek sizi d��ar� at�veriyor. "Ya sab�r" diyerek �SS ile konta�a ge�iyorsunuz ve s�zkonusu kar���kl��� anlatarak �ifrenizi de�i�tiriyorsunuz. �nternete yeniden ba�lan�p IRC'ye geri d�nd���n�zde ise sizi daha b�y�k bir s�priz bekliyor. Nickiniz �al�nm��!!! Nickiniz i�in �zenle se�ti�iniz 12 karakterli �ifreyi IRC server�n�z kabul etmiyor; ve nickinizi �alan ki�i sizin ad�n�za b�t�n kanallarda k�f�r etti�i i�in her yerden banl�s�n�z. Hi�bir kanala kabul edilmiyorsunuz, insanlar s�rekli k�f�r etmekle su�layarak sizinle daha fazla konu�mak istemiyorlar, ve IRC a�k�n�z �z�rlerinizi duymak bile istemedi�ini yazabilece�i en b�y�k karakter boyutunda yaz�p chati surat�n�za kapat�yor. Moral ��k�nt�s� i�inde bir daha IRC'ye girmeyece�inize yeminler ederken bir telefon geliyor ve sizin �ifreniz kullan�larak bir devlet kurumunun hack edildi�ini, konuyu g�r��mek ve ifade vermek �zere beklendi�inizi ��reniyorsunuz.

Fazla m� abart�l� buldunuz? �u kadar�n� s�yleyebilirim, anlatt���m olaylar�n canl� �rneklerine �ok �ahit oldum. �nsan ne yaz�k ki ancak ba��na gelince; uzaktan bak�p g�ld���, "Nas�lsa bana denk gelmez" dedi�i olaylar�n asl�nda ne kadar ciddi oldu�unu anl�yor. PC'nizin i� g�venli�i yeterince iyi de�ilse, d�� g�venlik kesinlikle yeterli de�ildir.

E�er biri sizin �SS �ifrenizle internete girerse, yapt��� b�t�n "yaramazl�k"lardan siz sorumlu olursunuz, bunu unutmay�n. Hackerlar�n hedefi olan b�y�k sistemlerde saat ka�ta, hangi IP adresiyle ba�lant� kuruldu�unun loglar� tutulur. Bunun d���nda, �SS'niz de hangi saatler aras�nda hangi Kullan�c� Ad�&�ifre sahibinin hangi IP adresini kulland���n�n logunu tutar. Bir hacker sizin �ifrenizle bir sistemi hack ederse, hack etti�i sistemin y�neticisi s�zkonusu ba�lant�n�n saat ka�ta ve hangi IP adresinden yap�ld���n�n kay�tlar�n� �SS'ye ileterek, ba�lant�n�n yap�ld��� �SS �ifresinin sahibinin (bu sizsiniz) telefonunu, adresini kolayca ��renebilir. B�yle bir durumda kar��n�za gelecek olan k�zg�n insanlara "Ben yapmad�m" demek sizi kurtarmaz, siz masum olsan�z da �ifrenizden ve �ifrenizle yap�lanlardan siz sorumlusunuz.

Tabii �SS �ifrenizi ��renen herkes sizin �ifrenizi kullanarak bir devlet kurumunu hack edecek kadar tecr�beli veya k�t� niyetli de�ildir. Ancak �SS �ifrenizi bilen �akac�(!) biri, pekala sizin ad�n�za sa�a sola E-mail'ler g�nderebilir; E-mail'in g�nderen k�sm�nda sizin ad�n�z yazd��� ve Trace edildi�inde sizin kullan�c� ad�n�z ortaya ��kt��� i�in, "Ben yollamad�m" diyerek su�suzlu�unuzu ispat edemezsiniz. Bunu haricinde Mailbox'unuzda yer alan �zel mesajlar� okuyup belki ba�kas�yla payla�t���n�z ve 3. �ah�slar�n bilmesinden rahats�zl�k duyaca��n�z �eyleri ��renir. E�er Geocities, Tripod, Xoom gibi bedava WebSpace veren adreslerden birinde bir Web sayfan�z varsa, �SS �ifrenizi bilen ki�i bu adrese giderek sizin ad�n�za sayfan�n �ifresini kaybetti�ini ve E-mail ile geri almak istedi�ini s�yler; tabii E-mail at�l�r at�lmaz sizin ad�n�za onu okuyup Web �ifrenizi ��renmek i�in haz�r bekliyor olacakt�r. Siz hi�bir�eyden haberiniz olmadan internete yeniden ba�lan�p ziyaret�i defterinizi okumak �zere Web sitenize gitti�inizde hack edilmi�, i�eri�inin (asla istemedi�iniz bir �ekilde) harap edilmi� ve �ifrenizin de�i�tirilmi� oldu�unu g�r�rs�n�z, art�k yapacak hi�bir�ey yoktur.

Unutmay�n ki �SS �ifreniz sizin internetteki n�fus c�zdan�n�zd�r, onu iyi koruman�z ve sizden ba�ka kimsenin kullanmas�na izin vermemeniz gerekir.

�SS �ifrelerinin d���nda, chat ortam�nda bulunan kimseler i�in Nick'lerinin ve kanallar�n�n �ifresi de b�y�k �nem ta��r. E�er hi�bir kanalda @lu�unuz yoksa ve IRC'ye her seferinde ba�ka bir Nick ile geliyorsan�z zaten IRC �ifreleriyle bir alakan�z yok demektir. Ancak kanal sahiplerinin, sorumlular�n�n ve Nick'lerini bir �ifre ile koruyanlar�n bu konuda hassas davranmalar� gerekir. Kanal �ifrenizi ba�kas�na vermenizle kanal� ona vermeniz ayn� anlama gelir, bunun gibi Nick �ifrenizi bilen birinin sizin Nick'inizle yapt��� her�eyin sorumlulu�u sizin �zerinize kalacakt�r.

Peki PC'lerin i� g�venli�i nas�l sa�lanmal�, bunu i�in nelere dikkat etmeli? Bir PC'nin i� g�venli�i, �ifrelerin ve �zel bilgilerin ne kadar iyi korundu�uyla �l��l�r.

�nternet ve IRC ortam�nda bulunan ki�ilerin b�y�k bir �o�unlu�u (e�er bir proxy veya network �zerinde de�ilse) genelde iki t�r �ifreyi korumaya dikkat etmelidirler. Birincisi ve en �nemlisi �SS �ifreleridir; ikincisi ise Nick'lerinin (veya kanal operat�rlerinin kanallar�n�n) �ifreleri.

�SS �ifrelerini koruman�n en kesin yolu, Username&Password ikilisini hi�bir �ekilde hi�bir yere kaydetmemektir. "Remember Password" veya "Save Password" gibi se�eneklerin kutucuklar�, kesinlikle i�aretlememeniz gereken yerlerdir. Ki�isel tavsiyem, internete ba�lanmay� otomatik haline getiren programlar�n t�m�nden ka��n�p tamamen elle ba�lanman�z. Bunu yapmak i�in �ncelikle masa�st�nden B�LG�SAYARIM-->�EV�RMEL� A� penceresine girin. Daha �nceden yapm�� oldu�unuz b�t�n ba�lant�lar�n telefon numaralar�n�, ayn� ba�lant�lar� anlataca��m �ekilde yeniden kurmak �zere not edin ve b�t�n ba�lant�lar�n�z� silin. Yeniden g�venli �ekilde kurmak istedi�iniz ba�lant�n�n isminin BA�LANTIM-1 oldu�unu varsayal�m. YEN� BA�LANTI KUR ikonuna �ift t�klay�n, ��kan pencerede ba�lant�n�n ad�n� sordu�u yere BA�LANTIM-1 yaz�n, modeminizi sordu�u kutucukta ise listeden modeminizi bulun (bir�ok standart Windows 95 makinas�nda birden fazla kurulu modem yoktur) ve �LER� ikonuna t�klay�n. 2. ��kacak pencerede, eski ba�lant�n�z� silmeden �nce not ald���n�z telefon numaras�n� do�ru �ekilde girin (e�er �SS'nizin telefon hatt� 0822 ile ba�l�yorsa, 0822'yi alan koduna de�il direkt numaran�n yan�na yaz�n. Mesela olu�turdu�unuz ba�lant�n�n telefon numaras� 0822 211 10 11 ise, Alan Kodu kutucu�unu bo� b�rakarak Telefon Numaras� kutucu�una 08222111011 yaz�n). En son ��kacak pencerede BA�LANTIM-1 ismini onaylaman�z istenecek, bunu da yapt�ktan sonra BA�LANTIM-1 �evirmeli Ba�lant� penceresinde belirecek. Bu a�amdan sonra, BA�LANTIM-1'in �zerine sa� mouse ile klikleyin, ��kacak men�n�n en alt�nda yer alan �ZELL�KLERi se�in. Kar��n�za ��kacak ekran�n GENEL klas�r�nde (bu kar��n�za ilk ��kan klas�rd�r) modeminizin ad�n�n yer ald��� bir b�l�m g�receksiniz; o b�l�mdeki YAPILANDIR butonuna klikleyin. �imdi, kar��n�zda modeminizle ilgili bir konfig�rasyon penceresi olmal�. Bu yeni pencerenin GENEL klas�r�n�n EN Y�KSEK HIZ kutucu�unda 115200'�n se�ili oldu�undan ve SADECE BU HIZDA BA�LAN se�ene�inin i�aretli olmad���ndan emin olun. �imdi en �nemli a�amaya geldik; SE�ENEKLER klas�r�n� a��n ve BA�LANTI DENET�M� k�sm�nda: �EV�RMEDEN �NCE U� B�R�M PENCERES�N� GET�R kutucu�unun bo� ve �EV�RD�KTEN SONRA U� B�R�M PENCERES�N� GET�R kutucu�unun i�aretli oldu�undan emin olun. Bundan sonra TAMAM'� t�klatarak konfig�rasyonu tamamlay�n. Bu anlatt���m i�lemi, sildi�iniz ve telefon numaralar�n� not ald���n�z t�m eski ba�lant�lar�n�z i�in birer birer yap�n. Gelelim yeni konfig�rasyonla g�venli bir �ekilde internete ba�lanmaya. B�LG�SAYARIM-->�EV�RMEL� A� penceresini a��n, ve az �nce olu�turdu�unuz BA�LANTIM-1 ba�lant�s�na �ift t�klay�n. Buras� �ok �nemli; kar��n�za ��kan pencerelerdeki KULLANICI ADI ve ��FRE kutucuklar�na kesinlikle hi�bir�ey yazmay�n!!! Kutucuklar�n bo� oldu�undan emin bir halde BA�LAN tu�una klikleyin. �SS'nize ba�land���n�zda kar��n�za siyah bir pencere gelecek (siyah pencerede hi�bir hareket olmazsa bir kez ENTER tu�una bas�n). Siyah pencerede �SS'niz size USERNAME ve PASSWORD soracakt�r, bu de�erleri girin (siz yazarken ekranda �ifreniz g�z�kmeyecektir, buna ra�men yaz�n ve bitirince ENTER'a bas�n). Buraya yazaca��n�z kullan�c� ad�n�z ve �ifreniz PC'nize kaydolmadan direkt olarak �SS'ye gitti�i i�in hackerlar onlara ula�amayacaklard�r. Kullan�c� ad�n�z ve �ifrenizi girdikten sonra size ba�lant� t�r� sorulursa PPP yaz�n; en sonunda ba�lant�n�n yap�ld���n� belirten mesaj� g�rd���n�zde ve siyah ekran anla��lmaz karakterlerle dolmaya ba�lad���nda, F7 tu�una basarak devam ettirin. Tebrikler!!! �SS �ifreniz art�k g�vende.

IRC �ifrelerini korumak ise biraz daha dikkat ister. IRC �ifrelerinizi almak �zere sisteminize s�zm�� bir hacker, genelde 2 hedef arar: Tuttu�unuz sohbet loglar� ve mIRC'inizin .ini dosyalar�.

Hi�bir zaman logunu tutu�unuz sohbet veya kanal pencerelerinde Nick veya kanal �ifrenizi telaffuz etmeyin. �rne�in, DalNet'teki bir chat penceresinde konu�urken sohbetin aras�nda NickServ sizden Nick'inizin �ifresini istedi ve siz de kar�� taraf�n g�rmeyece�inden emin bir �ekilde "/msg nickserv identify ��FREN�Z" komutunu kulland�n�z. Evet, belki o anda kar�� taraf �ifrenizi g�remez, ancak sohbetin logu tutuluyorsa sisteminize s�z�p log av�na ��kan bir hacker s�zkonusu logu buldu�unda arada yazm�� oldu�unuz Nick �ifrenizi ele ge�irmi� olacakt�r.

Bunu d���nda yaz�m yanl��� y�z�nden de Nick'inizi veya kanal�n�z� kaybedebilirsiniz. Dalg�nl�kla IRC komutlar�n�n ba��nda kullan�lan "/" i�aretini yazmay� unuttu�unuzda, ayn� pencereyi payla�t���n�z ki�i veya ki�ilerin hepsi �ifrenizi g�recektir. B�yle bir hatadan sonra hi�bir hack tecr�besi olmayan herhangi biri bile kanal�n�z� veya Nick'inizi 1-2 sat�rl�k basit komutlarla ele ge�irebilir.

Bunlara �nlem olarak, mIRC'deki Status pencerenizin logunun hi�bir zaman tutulmad���ndan emin olun ve b�t�n �ifrelerinizi sadece orada girin. Status penceresi, mIRC'de sadece sizin g�rebildi�iniz tek penceredir; bu y�zden orada unutaca��n�z bir / i�areti size hi�bir�ey kaybettirmez. Ancak, yazd�klar�n�za da �ok dikkat edin ve bir kez daha okumadan Enter'a basmay�n. Mesela "/msg NickServ" yerine "/msg NikServ" yazarasn�z, NikServ Nick'ini kullanarak pusuya yatm�� kurnaz birinin gazab�na u�raman�z i�ten bile de�ildir.

Bir�ok Chatter, sade mIRC yerine bir script ile g��lendirilmi� mIRC kullan�r. Geli�mi� scriptlerin �o�unda bulunan otomatik �ifre girme �zelli�ini kapatman�z� �neriyorum. ��nk� scriptiniz, otomatik olarak girdi�i Nick (veya kanal) �ifrenizi bir .ini dosyas�nda sakl� tutar. Sisteminize s�zan bir hacker, log dosyalar�n�n ard�ndan bu .ini dosyalar�n�n pe�ine d��ecektir; loglar�nzda oldu�u gibi .ini dosyalar�n�zda da �ifreleriniz hakk�nda hi�bir bilgi bulunmamas�nda g�venli�iniz a��s�ndan fayda vard�r. �yi dizayn edilmi� baz� scriptler, �ifrenizi .ini dosyas�nda kodlayarak saklarlar; mesela �ifreniz "portakal" ise bunu "%1qSSdk3'!" gibi ilk bak��ta anla��lmayacak bir forma sokarlar. Ancak �ifrenizi ��renmeye kararl� bir hacker sizin kulland���n�z scriptin ayn�s�n� internetten indirebilir ve bu �ifreyi scriptin .ini dosyas�na yazarak pekala sizin Nick'inizle (veya kanal�n�z�n sahibi olarak) IRC ortam�na girebilir.

ICQ'daki g�venli�inizi sa�lamak ise daha kolayd�r, ICQ size bu se�ene�i zaten program�n i�inde sunmu�tur. Biri sizin PC'nizin ba��na ge�ip internete ba�land���nda, ICQ'nuz otomatik olarak a��l�r. Nick'inizin ICQ'da "Online" oldu�unu g�ren arkada�lar�n�z sizin internete geldi�inizi d���nerek size mesajlar g�ndermeye ba�larlar, bir s�re sonra "Neden bana cevap vermiyorsun?" �eklinde mesajlar ba�lar ve siz hi�bir�eyden haberiniz olmadan ertesi ak�am ICQ'ya geldi�inizde "D�n gece neden benimle hi� konu�mad�n? Bana eskisi kadar de�er vemiyor musun?" �eklinde sorularla kar��la��rs�n�z. Bunun haricinde PC'nizin ba��nda oturan ki�i "�akac�" biriyse, ICQ dostlar�n�za sizin ad�n�za "�aka" mesajlar� g�nderebilir, yollad��� mesajlar�n niteli�ine g�re sizin daha sonra kendinizi olaydan temizlemeniz olduk�a zor olabilir. ICQ'nuzu g�venli hale getirmek i�in, �ifre g�venli�ini maksimuma getirmeniz gerekir. Bunu i�in, ICQ'nuzu a��n. ICQ-->SECURITY&PRIVACY-->SECURITY-->SECURITY LEVEL men�s�nde HIGH (Password must be entered to load ICQ) se�ene�inin i�aretli oldu�undan emin olup SAVE tu�una klikleyin. ICQ'nuz bundan sonra her a��l��tan �nce ICQ �ifrenizi soracak, b�ylece ICQ �ifrenizi bilmeyen arkada�lar�n�z�n "�aka"lar�ndan kurtulmu� olacaks�n�z.

�nternet Cafe, ba�ka birinin bilgisayar� gibi yabanc� oldu�unuz bir ortamda veya bir Proxy server�n�n ard�nsaysan�z, hi�bir �ekilde hi�bir �ifrenizi girmemenizi tavsiye ediyorum. Ba��nda oturdu�unuz PC'de bir KeyTrap program� �al���yorsa (KeyTrap programlar�, bast���n�z b�t�n tu�lar� siz fark�nda bile olmadan bir dosyaya kaydeder), siz b�t�n i� g�venlik �nlemlerine dikkat etmenize ra�men yazd���n�z �ifreler bir log dosyas�na kaydedilir ve KeyTrap program�n� �al��t�ran kimse bu �ekilde �ifrelerinizi kolayca ele ge�irir. Proxy serverlar�nda ise g�venlik a��s�ndan PC'nizden internete giden veya internetten PC'nize gelen her�eyin kayd� tutulur; yani birileri isterse yazm�� oldu�unuz �ifreleri baz� loglarda g�rebilir. Bu y�zden s�zkonusu ortamlarda �SS, IRC, ICQ, E-mail, Web, vs. �ifrelerinizi girmekten ka��n�n.

�ifre g�venli�iniz i�in PC'nizin i� g�venli�ini sa�laman�z ne yaz�k ki tek ba��na yeterli de�ildir, e�er �ifreniz kolay tahmin edilebilecek veya kolayca k�r�labilecek bir �ifreyse yine g�vende de�ilsiniz.

Biri sizin hakk�n�zda bir �ifreyi tahmin etmeye �al���rken, �ncelikle Username'inizi, do�um g�n�n�z�, telefon numaran�z�, sizin veya yak�nlar�n�z�n ad&soyadlar�n�, sizin veya yak�nlar�n�z�n Nick'lerini ve lakaplar�n�, (varsa) bildi�i ba�ka �ifrelerinizi, hayran oldu�unuz sanat��larla ilgili anahtar s�zc�kleri, sizin i�in bir anlam ifade eden say�lar� ve t�m bunlar�n de�i�ik formasyon&kombinasyonlar�n� deneyecektir. Bu y�zden �ifeniz hakk�nda dikkat etmeniz gereken ilk �ey, sizin hakk�n�zda kolay tahmin edilecek bir�ey olmamas�d�r.

�kinci noktada ise, Unix&NT sistem hackerlar�na kar�� dikkat etmelisiniz. Siz ba�ka kimsenin asla tahmin edemeyece�i bir �ifre se�menize ra�men, �ifreniz "1637" veya "lale" gibi a��k ve k�sa ise, kulland���n�z servera s�z�p �ifre dosyas�n� ele ge�iren bir hacker bu dosyada yer alan �ifre kodlar�n� k�rarken ilk ortaya ��kan �ifrelerden biri sizinki olacakt�r.

Hem �ifrenizi tahmin etmeye �al��an, hem de sistemleri hack eden kimselere kar�� g�venli�inizi sa�lamak i�in g��l� �ifreler kullanmal�s�n�z. G��l� bir �ifre, en az 6 karakterden olu�an, i�ine b�y�k&k���k harfler ve say�lar kar��t�r�lm�� bir �ifredir. Tabii GadF34hk1M gibi bir �ifreyi �ok kolay unutabilirsiniz; bunun yerine size bir anlam ifade eden kelimelerde b�y�k&k���k harf kullan�p aras�na �nemli baz� say�lar� kat�n. Mesela, �ark� s�ylemeyi �ok sevdi�inizi ve do�um tarihinizin 1970 oldu�unu farz edelim. Bu durumda "Mikrofon" kelimesinde kar���k b�y�k&k���k harf kullan�p aras�na 1970 say�s�n� kar��t�r�rak Mi1Kr9Of7On0 �ifresini elde edebilirsiniz. Bu hem tahmin edilmesi, hem de k�r�lmas� zor bir �ifredir.

PC'nizin i� g�venli�inin ne kadar iyi oldu�u, �ifreleriniz kadar �ahsi dosyalar�n�z�n ne kadar g�vende oldu�una da ba�l�d�r. �ahsi dosyalar�n�z� saklamak i�in, onlar� ya kimsenin ula�amayaca�� bir yere saklaman�z ya da kamufle etmeniz gerekir. Bunun i�in birka� y�ntem �nerilebilir.

1. �ifreli Folder'lar. PC'lerde Folder'lar� saklama veya �ifreleme �zelli�ine sahip baz� programlar vard�r, bu programlarla korudu�unuz Folder'lar� �ifreyi bilmeyen kimse a�amaz. Ki�isel dosyalar�n�z� korunan Folder'�n�z�n alt�nda saklayarak g�venli�ini sa�layabilirsiniz. Bu i�e yarayan bir program olan Magic Folders, http://www.download.com adresinden temin edilebilir. 2. Dosyalar� "C:\My Documents" gibi kolayca tahmin edilecek yerler yerine daha zor yerlere saklamak. 3. Gizli dosyalar�n�z� Zip'leyip, .zip uzant�s�n� de�i�tirirerek (.jpg gibi) yine zor yerlere saklamak. 4. Word, Excel gibi programlarla haz�rlad���n�z d�k�manlara �ifre koymak. Ancak bu �ifreleri k�rmak �ok zor olmad���ndan bu y�ntemi tek ba��na kullanman�n g�venli�inden s�z edilemez.